HBV là gì?
HBV thuộc họ Hepadnaviridae, HBV gây bệnh viêm gan B còn gọi là viêm gan huyết thanh, là một bệnh nhiễm virus mãn có thời gian ủ bệnh từ 6 tuần đến 6 tháng, đặc biệt khi đối tượng bị nhiễm là trẻ em – một yếu tố chính đưa đến những diễn tiến tiếp theo của bệnh gan và ung thư biểu mô tế bào gan. Kháng nguyên của virus viêm gan B có thể phát hiện trong tất cả các dịch của cơ thể (máu, tinh dịch, dịch tiết âm đạo, nước bọt, nước mắt, mồ hôi) ngoại trừ phân.
HBV gồm một lớp vỏ bên ngoài và một lõi trong. Lớp vỏ ngoài chứa một protein được gọi là kháng nguyên bề mặt virus viêm gan B (HBsAg). Lõi bên trong chứa kháng nguyên lõi virus viêm gan B (HBcAg) và một protein khác là HBeAg. Cơ thể đáp ứng miễn dịch với kháng nguyên bằng cách sản xuất ra kháng thể đặc hiệu chống lại các kháng nguyên này. Như vậy, huyết thanh chẩn đoán viêm gan B bao gồm các xác định sự có mặt của các kháng nguyên (HBsAg, HBcAg, HBeAg) và kháng thể đặc hiệu (HBsAb, HBcAb, HBeAb).
HBV lây truyền qua ba con đường chính:
- Máu
- Quan hệ tình dục
- Từ mẹ sang con qua nhau thai khi có thai
HBV được biểu hiện qua các thể lâm sàng khác nhau:
- Thể không có triệu chứng
- Thể cấp tính kinh điển
- Thể tối cấp
- Thể mạn tính
Yêu cầu khi đi xét nghiệm
Xét nghiệm được thực hiện trên huyết thanh. Không nhất thiết yêu cầu bệnh nhân phải nhịn ăn trước khi lấy máu xét nghiệm.
Sử dụng đồng vị phóng xạ trong vòng một tuần trước khi lấy máu xét nghiệm có thể gây tăng giả tạo kết quả xét nghiệm
Giá trị bình thường
- Âm tính
Xét nghiệm chỉ điểm huyết thanh chẩn đoán viêm gan B
- HBsAg (+): đang trong giai đoạn nhiễm virus hay người mang bệnh mạn tính.
- HBeAg (+): đang trong giai đoạn nhiễm virus, virus đang nhân lên mạnh. HBeAg âm tính không cho phép loại bỏ chẩn đoán có tình trạng nhiễm virus mạn tính.
- HBsAb (+): khỏi bệnh và có miễn dịch (tự nhiên hoặc sau khi tiêm vaccin phòng bệnh), hiệu giá > 10 mUI/mL.
- HBcAb (+): nhiễm viêm gan B.
- HBeAb (+): nhiễm viêm gan B hay người đang mang virus.
- ADN virus huyết thanh (test định lượng): xét nghiệm cho phép lượng giá tình trạng nhân lên của virus.
- PCR HBV: xét nghiệm định lượng nhạy hơn để tìm kiếm ADN của HBV, cho phép phát hiện các nhân lên yếu của virus.
Tham khảo thêm >> Định lượng CA 19-9 bao nhiêu là nguy hiểm?
Lợi ích của xác định huyết thanh học viêm gan B
- Xét nghiệm không thể thiếu trước khi hiến máu hay truyền máu
- Xét nghiệm hữu ích để đánh giá:
- Suy nhược, chán ăn
- Đau ở vùng thượng vị
- Vàng da
- Kết quả xét nghiệm chức năng gan bị biến đổi (kiểu hủy tế bào gan)
- Xơ gan không rõ nguyên nhân
Các xét nghiệm huyết thanh học viêm gan B nên được thực hiện cùng với các xét nghiệm huyết thanh chẩn đoán viêm gan A, bạch cầu đơn nhân, toxoplasmosis, CMV
Xét nghiệm quan trọng cần được tiến hành:
- Cho các nhân viên y tế để quyết định xem có cần tiêm phòng vaccin viêm gan B hay không
- Trước khi tiến hành phẫu thuật
- Trong khi có thai để xác định nguy cơ nhiễm virus cho bào thai
Sơ đồ đánh giá phối hợp các kết quả huyết thanh học chẩn đoán viêm gan B
| HBsAg | HBeAg | HBcAb | HBeAb | HBsAb | Giải thích |
| + | – | – | – | – | Giai đoạn sớm của viêm gan cấp hoặc người nhiễm mạn tính không có triệu chứng |
| + | + | – | – | – | Viêm gan cấp, giai đoạn nhiễm virus, giai đoạn lây nhiễm hay viêm gan mạn nếu HBsAg hiện diện trên 6 tháng |
| + | + | + | – | – | Viêm gan cấp, giai đoạn mới bắt đầu xuất hiện kháng thể hay viêm gan mạn nếu HBsAg tồn tại trên 6 tháng |
| + | – | + | + | – | Viêm gan cấp có tiến triển thuận lơi và hết giai đoạn gây lây nhiễm virus |
| – | – | + | + | – | Viêm gan cấp tương đối mới |
| – | – | + | + | + | Tiền sử viêm gan B |
| – | – | + | – | + | Tiền sử viêm gan B hay tình trạng sau tiêm vaccin phòng viêm gan B |
| – | – | – | – | + | Tiền sử viêm gan B hay tình trạng sau tiêm vaccin phòng viêm gan B |
| – | – | – | – | – | Không có tiếp xúc với virus viêm gan B |
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
- Các xét nghiệm thường quy áp dụng trong thực hành lâm sàng 2013, PGS.TS. Nguyễn Đạt Anh – DSCKII. Nguyễn Thị Hương.
