Đau bụng bên phải có thể là một triệu chứng bất thường, cảnh báo nhiều bệnh lý khác nhau. Do đó, Cô Chú, Anh Chị không nên chủ quan, dù cơn đau chỉ xuất hiện đột ngột, trong thời gian ngắn. Vậy đau bụng phải là dấu hiệu của bệnh gì và làm sao để khắc phục? Mời Cô Chú, Anh Chị cùng tìm hiểu đáp án trong bài viết dưới đây!
Lưu ý:
Các thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, không thể sử dụng thay thế được chẩn đoán bệnh từ các bác sĩ có chuyên môn. Do đó, Cô Chú, Anh Chị nên đến thăm khám tại các cơ sở y tế để được chẩn đoán bệnh lý chính xác nhất.
Đau bên phải bụng là gì?
Đau bụng phải là các cơn đau thường khởi phát ở vùng hạ sườn phải (phía trên bên phải), vùng ngang rốn bên phải (right lumbar) và vùng hố chậu (phía dưới bên phải). Khi bị đau bụng từng cơn hoặc đau bụng âm ỉ kéo dài ở những khu vực này, điều này báo hiệu các cơ quan tại đó có khả năng đang gặp vấn đề bất thường.
Vùng bụng bên phải gồm những cơ quan nào?
Việc nắm rõ vị trí các cơ quan thuộc vùng bụng bên phải giúp dự đoán được nguyên nhân gây ra tình trạng đau bụng bên phải. Theo đó, vùng bụng phải gồm các cơ quan như sau:
- Vùng hạ sườn phải (phía trên bên phải): Gan, Túi mật, Thận phải, Ruột non.
- Vùng ngang rốn bên phải: Túi mật, Gan, Đại tràng phải.
- Vùng hố chậu phải (phía dưới bên phải): Manh tràng, Ruột thừa.
Nguyên nhân gây đau bụng bên phải
Điều mà nhiều bệnh nhân quan tâm là tình trạng đau bên phải bụng là triệu chứng bệnh gì. Theo đó, tùy theo vị trí cơn đau bụng xuất hiện (đau bụng trên bên phải, đau bụng giữa bên phải, đau bụng dưới bên phải) mà các nguyên nhân gây ra sẽ khác nhau.
Đau bụng trên bên phải
Đau bụng vùng trên rốn, phía bên phải (vùng hạ sườn phải) có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề liên quan đến gan, túi mật, thận phải và ruột non. Việc đau nhức liên tục không dứt, cơn đau dần trở nên trầm trọng, người bệnh cần nhanh chóng đến thăm khám tại các cơ sở y tế để được chữa trị phù hợp.
Các nguyên nhân gây đau bụng trên bên phải là:
- Loét tá tràng
- Viêm túi mật
- Nhiễm trùng đường mật
- Viêm gan, áp xe gan, ung thư gan
- Áp xe dưới cơ hoành
Loét tá tràng
Loét tá tràng là tình trạng xuất hiện các vết loét trong niêm mạc tá tràng. Khi bị loét tá tràng, bệnh nhân thường cảm thấy đau bụng, đi kèm cảm giác khó tiêu, buồn nôn, no bụng và đầy hơi sau khi ăn,…
Nguyên nhân chính gây ra loét tá tràng là do nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori, một loại vi khuẩn có thể sinh sống trong niêm mạc dạ dày – tá tràng. Vi khuẩn có thể khiến cho niêm mạc tá tràng bị viêm, từ đó dẫn đến hình thành loét.
Ngoài ra, lạm dụng thuốc chống viêm không steroid (như ibuprofen và aspirin) cũng có thể gây loét tá tràng. Các yếu tố lối sống không lành mạnh (như hút thuốc, uống rượu, căng thẳng quá mức,…) có thể làm tăng nguy cơ mắc loét tá tràng.
Viêm túi mật
Viêm túi mật thường khởi phát do sỏi mật di chuyển vào làm tắc nghẽn ống dẫn mật, khiến dịch mật ứ đọng trong túi gây viêm. Một số nguyên nhân gây viêm túi mật khác bao gồm nhiễm trùng, khối u,… Cơn đau do viêm túi mật xảy ra đột ngột và dữ dội ở vùng bụng trên bên phải (vị trí của túi mật), sau đó lan đến vai phải hoặc lưng, kèm theo các triệu chứng như sốt, buồn nôn, nôn mửa,…
Viêm đường mật
Viêm đường mật là tình trạng viêm trong ống mật. Bệnh lý này có thể chia thành 2 loại là: viêm đường mật cấp tính (triệu chứng xuất hiện đột ngột và kéo dài trong thời gian ngắn) và viêm đường mật mạn tính (triệu chứng có thể kéo dài suốt nhiều năm). Khi bị viêm đường mật, người bệnh thường cảm thấy đau bụng bên phải phía trên. Song, tùy theo tình trạng viêm đường mật mà các triệu chứng có thể là:
Các triệu chứng của viêm đường mật cấp tính:
- Sốt cao hơn 24 giờ.
- Ớn lạnh.
- Buồn nôn.
- Nôn.
- Đau lưng.
- Chứng vàng da
- Nước tiểu đậm.
- Huyết áp thấp
Các triệu chứng của viêm đường mật mạn tính:
- Mệt mỏi.
- Ngứa da.
- Khô mắt
- Khô miệng.
- Đổ mồ hôi đêm.
- Đau cơ
- Sưng bàn chân và mắt cá chân
- Đầy hơi
Bệnh lý về gan
Một số bệnh lý về gan như viêm gan, xơ gan, ung thư gan, áp xe gan,… cũng có thể là nguyên nhân gây đau bụng phải khu vực hạ sườn. Một vài dấu hiệu của bệnh gan có thể bao gồm vàng da, phù tay chân, mệt mỏi, buồn nôn hoặc nôn, dễ bị bầm tím, màu sắc phân hoặc nước tiểu thay đổi,…
Áp xe dưới cơ hoành
Áp xe dưới cơ hoành là tình trạng tích tụ một ổ mủ bên dưới cơ hoành. Một vài triệu chứng cảnh báo bệnh áp xe dưới cơ hoành có thể bao gồm đau bụng vùng hạ sườn kèm sốt, khó thở, đau vai,… Đây là tình trạng cần được điều trị y tế ngay lập tức, để phòng tránh bệnh tiến triển thành hội chứng viêm toàn thân, dẫn đến suy đa cơ quan và tử vong.
Đau bụng bên phải ngang rốn
Vùng bụng bên phải ngang rốn (right lumbar) cũng là nơi chứa các cơ quan như túi mật, gan, đại tràng phải. Vì thế, những cơn đau tại vị trí này sẽ cảnh báo cơ thể đang mắc phải một số bệnh lý như:
Bệnh lý ruột mạn tính (IBD)
Bệnh lý ruột mạn tính (IBD) là thuật ngữ được sử dụng để mô tả hai bệnh lý đường ruột là bệnh Crohn và viêm loét đại tràng. Nguyên nhân chính xác gây bệnh lý ruột mạn tính vẫn chưa được xác định, nhưng có thể là do di truyền hoặc do hệ thống miễn dịch suy yếu. Các triệu chứng phổ biến của bệnh có thể kể đến như: đau bụng, tiêu chảy, chảy máu trực tràng/phân lẫn máu, mệt mỏi, sụt cân,…
Các bệnh lý khác
Đau bụng bên phải ngang rốn cũng có nguy cơ là do các bệnh lý liên quan đến thận, niệu quản gây ra. Cụ thể:
- Viêm đài bể thận cấp: Là tình trạng nhiễm trùng thận đột ngột, khiến thận bị viêm và có thể gây tổn thương thận vĩnh viễn. Bệnh có thể khiến bệnh nhân sốt cao, đau ở bụng, đau ở thắt lưng, tiểu rát, nước tiểu đục, có mùi tanh hoặc lẫn máu,…
- Sỏi niệu quản: Là tình trạng sỏi thận di chuyển và làm tắc nghẽn ống niệu quản. Sỏi niệu quản có thể gây đau bụng bên phải, đi kèm cảm giác tiểu buốt, tiểu rắt, nước tiểu đục ngầu hoặc có máu,…
- Áp xe quanh thận: Là hiện tượng xuất hiện ổ mủ ở thận do nhiễm trùng, hoặc tiến triển do bệnh nhân mắc viêm thận, trào ngược bàng quang niệu quản. Người bị áp xe thận thường có biểu hiện đau bụng bên phải ngang rốn, ớn lạnh, sụt cân, hoặc cũng có thể bị tiểu buốt và tiểu ra máu,…
Đau bụng dưới bên phải
Manh tràng và ruột thừa là những cơ quan nằm ở vùng hố chậu phải. Do đó, nếu người bệnh có cảm giác đau nhói ở phần bụng dưới bên phải thì nguyên nhân gây ra có thể bắt nguồn từ các bệnh lý liên quan đến 2 cơ quan này.
Nguyên nhân gây đau bụng dưới bên phải:
- Viêm ruột thừa
- Viêm túi thừa
- Viêm hạch mạc treo
- Bệnh Crohn
Viêm ruột thừa
Viêm ruột thừa là tình trạng ruột thừa bị viêm. Bệnh lý này có thể xảy ra với bất kỳ ai, nhưng thường gặp nhất ở những người trong độ tuổi từ 10 đến 30. Các dấu hiệu và triệu chứng của viêm ruột thừa có thể gồm:
- Đau đột ngột ở vùng bụng dưới bên phải.
- Đau trở nặng hơn nếu người bệnh ho, đi bộ hoặc thực hiện các cử động mạnh.
- Đi kèm một vài triệu chứng khác như đầy hơi, buồn nôn và ói mửa, táo bón hoặc tiêu chảy,…
Viêm túi thừa
Viêm túi thừa là tình trạng một hoặc nhiều túi thừa đại tràng bị viêm hoặc nhiễm trùng. Khi đó, người bệnh cảm thấy đau bên phải bụng dữ dội và có thể kéo dài nhiều ngày, đi kèm là dấu hiệu sốt, táo bón, đau bụng buồn nôn và ói mửa,…
Viêm hạch mạc treo
Đây là tình trạng các hạch bạch huyết trong màng nối ruột với thành bụng (mạc treo) bị viêm. Trong đó, nguyên nhân chính gây bệnh thường do nhiễm trùng đường ruột, thường là do virus nhưng nhiều trường hợp cũng là do vi khuẩn, bệnh lý viêm ruột hoặc ung thư hạch bạch huyết. Triệu chứng của viêm hạch mạc treo có thể bao gồm đau bụng phải phía dưới, sốt, buồn nôn, ói mửa, tiêu chảy, hạch bạch huyết mạc treo phình to,… rất dễ nhầm lẫn với bệnh lý viêm ruột thừa.
Bệnh Crohn
Bệnh Crohn là một loại bệnh viêm ruột (IBD), thường tác động ở cả ruột non và ruột già, khiến người bệnh đau đớn, suy nhược và có thể dẫn đến các biến chứng đe dọa tính mạng. Các biểu hiện nghi ngờ bệnh Crohn gồm có đau quặn bụng, sốt, tiêu chảy, phân có lẫn máu, lở miệng, đau hoặc tiết dịch xung quanh hậu môn,…
Các bệnh lý khác
Bên cạnh những nguyên nhân phổ biến kể trên, tình trạng đau bụng bên phải còn có thể là triệu chứng của các bệnh liên quan đến phần phụ của nữ giới (buồng trứng, tử cung).
- Viêm nhiễm vùng chậu: Bệnh viêm vùng chậu (PID) là một bệnh nhiễm trùng tại cơ quan sinh sản nữ, gây đau bụng dưới, tiết dịch cổ tử cung và chảy máu âm đạo bất thường (nhất là trong hoặc sau khi quan hệ).
- Xoắn buồng trứng phải: Tình trạng xoắn buồng trứng có thể cắt giảm đột ngột lưu lượng máu đến buồng trứng và ống dẫn trứng, từ đó gây ra các cơn đau vùng hố chậu phải dữ dội, kèm theo cảm giác buồn nôn, nôn mửa, sốt,…
- Thai ngoài tử cung: Đây là hiện tượng trứng đã thụ tinh không làm tổ trong tử cung mà làm tổ ở những nơi khác như ống dẫn trứng hoặc cổ tử cung. Các triệu chứng như đau bụng hoặc đau vùng chậu dữ dội kèm theo chảy máu âm đạo,… là dấu hiệu cảnh báo thai ngoài tử cung.
Mời Cô Chú, Anh Chị tìm hiểu các vị trí đau bụng khác:
Cách chẩn đoán nguyên nhân gây đau bụng bên phải
Nguyên nhân gây đau bụng phải rất đa dạng và có liên quan đến nhiều cơ quan khác nhau. Vì vậy, để chẩn đoán đau bên phải bụng là triệu chứng bệnh gì, Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng và có thể chỉ định thực hiện các cận lâm sàng cần thiết.
- Khám lâm sàng: Dựa vào thông tin về vị trí đau phía bên phải bụng (trên, ngang rốn hay dưới rốn), tần suất đau, yếu tố khởi phát và các triệu chứng đi kèm,… Bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán sơ bộ ban đầu và đánh giá mức độ nghiêm trọng của cơn đau.
- Cận lâm sàng chẩn đoán: Nhằm phân loại và tìm ra nguyên nhân chính xác, Bác sĩ có thể chỉ định thực hiện thêm các xét nghiệm tiêu hóa, siêu âm bụng, chụp X-quang, chụp CT, chụp MRI. Trong trường hợp nghi ngờ triệu chứng xuất phát từ tổn thương ống tiêu hóa, Bác sĩ sẽ chỉ định Nội soi tiêu hóa – tiêu chuẩn “vàng” chẩn đoán các bệnh lý tiêu hóa với độ chính xác cao (gồm có nội soi ống tiêu hóa trên, nội soi đại – trực tràng, siêu âm nội soi (EUS), nội soi ruột non bóng đơn hoặc bóng kép, nội soi đường ruột bằng viên nang).
Cách điều trị đau bụng bên phải
Về phương pháp điều trị, tùy thuộc vào mức độ tổn thương từ nhẹ đến nặng và nguyên nhân gây ra cơn đau bụng phải, Bác sĩ sẽ đề xuất các phương pháp can thiệp phù hợp.
- Dùng thuốc: Tùy thuộc vào nguyên nhân gây đau bụng phải mà người bệnh sẽ được bác sĩ chỉ định dùng loại thuốc phù hợp. Ví dụ, nếu đau bụng liên quan đến ống tiêu hóa, bác sĩ sẽ kê một số loại thuốc như thuốc ức chế bơm proton, thuốc trung hòa axit dạ dày, thuốc kháng sinh,… Người bệnh cần tham vấn ý kiến của bác sĩ và tuân thủ liều lượng thuốc khi dùng.
- Phẫu thuật: Những bệnh nhân mắc các bệnh lý ảnh hưởng đến các cơ quan khác nhau trong khoang bụng thường được chỉ định phẫu thuật bụng. Hoặc một số trường hợp bị viêm ruột thừa, sẩy thai,… Bác sĩ cũng có thể yêu cầu phẫu thuật bụng.
Cách giảm đau bụng bên phải ở nhà
Cô Chú, Anh Chị có thể tham khảo một số biện pháp dưới đây để hỗ trợ giảm tình trạng đau bụng phải tại nhà. Lưu ý, nên tham vấn ý kiến Bác sĩ trước khi thực hiện để tránh ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
Các cách giảm đau bụng phải tại nhà như:
- Thay đổi chế độ ăn uống: Hạn chế sử dụng các thực phẩm khó tiêu như thực phẩm chua, cay, có nhiều chất béo, dầu mỡ,… Ngoài ra, nên ưu tiên sử dụng các thực phẩm hỗ trợ tiêu hóa như cơm, chuối, sốt táo, bánh mì nướng (theo chế độ ăn BRAT),…;
- Ăn uống đúng cách: Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày, ăn chậm – nhai kỹ thức ăn.
- Có lối sống lành mạnh: Hạn chế uống rượu và cafe, hạn chế căng thẳng.
- Tập luyện thể thao: Thường xuyên hoạt động thể chất và đi bộ ngắn sau khi ăn.
Khi nào đến gặp Bác sĩ?
Bệnh nhân nên đi khám càng sớm càng tốt trong trường hợp cơn đau bên phải bụng kéo dài mà không thuyên giảm, đồng thời kèm theo các dấu hiệu bất thường sau đây:
- Sốt cao.
- Đi ngoài ra máu
- Nôn mửa có máu.
- Vàng da.
- Đổ mồ hôi.
- Sụt cân bất thường.
- Chán ăn dai dẳng.
Đau bụng bên phải tuy là tình trạng phổ biến nhưng lại có liên quan đến nhiều cơ quan tiêu hóa trong cơ thể. Do đó, để tìm ra nguyên nhân gây bệnh một cách chính xác, bệnh nhân khi có dấu hiệu đau bụng phải cần đến thăm khám tại cơ sở y tế uy tín và được chẩn đoán bởi Bác sĩ có chuyên môn cao.
endoclinic.vn – Trung tâm Nội soi & Chẩn đoán bệnh lý tiêu hóa hàng đầu Việt Nam
Hiện nay, noisoitieuhoa.com là trung tâm nội soi hiếm hoi chuyên sâu tầm soát và chẩn đoán các bệnh lý về tiêu hóa, trong đó có một số bệnh lý gây nên triệu chứng đau bụng bên phải.
Bằng kiến thức chuyên môn giỏi và kinh nghiệm dày dặn, các Bác sĩ tại endoclinic.vn sẽ thăm khám lâm sàng kỹ càng và chỉ định cận lâm sàng phù hợp. Cô chú, anh chị hoàn toàn an tâm với phác đồ điều trị được Bác sĩ xây dựng theo chuẩn Guideline và thuốc kê đơn Brandname, giúp trị hết bệnh hoặc kiểm soát được bệnh tối đa.
Đặc biệt, phòng khám dạ dày endoclinic.vn còn kết hợp dịch vụ Nội soi Thực quản – Dạ dày – Tá tràng không đau (Nội Soi Tiền Mê) với máy móc hiện đại. Qua đó, vừa giúp khách hàng cảm thấy thoải mái, giảm căng thẳng, vừa giúp tăng khả năng phát hiện bệnh lý tiêu hóa.
Đến với endoclinic.vn, Quý khách được trải nghiệm không gian phòng khám sạch sẽ, đầy đủ cơ sở vật chất hiện đại, dịch vụ chu đáo và chi phí thăm khám hợp lý. Ngoài ra, endoclinic.vn làm việc sớm (mở cửa từ lúc 6 giờ sáng), giúp Khách hàng thuận tiện khám bệnh, kể cả các khách hàng ở tỉnh xa cũng có thể hoàn tất và về trong ngày.
> Truy cập tại đây: Tầm soát ung thư tiêu hóa để tìm hiểu ngay dịch vụ này tại noisoitieuhoa.com!
Câu hỏi thường gặp
Đau bụng bên phải có nguy hiểm không?
Điều này còn tùy thuộc vào tính chất và nguyên nhân gây đau. Đối với những cơn đau bên phải bụng dữ dội, bệnh nhân cần được cấp cứu ngay.
Thỉnh thoảng đau nhói bụng dưới bên phải ở nữ là bệnh gì?
Tình trạng này có thể là triệu chứng cảnh báo các bệnh lý liên quan đường tiêu hóa (như viêm ruột thừa, viêm túi thừa đại tràng, viêm hạch mạc treo ruột, bệnh Crohn), và các bệnh lý phụ khoa (viêm nhiễm vùng chậu, xoắn buồng trứng phải, thai ngoài tử cung). Để biết chính xác nguyên nhân đau bụng phải, người bệnh nên đến Bác sĩ chuyên khoa thăm khám.
Làm gì khi bị đau bụng bên phải?
Khi có dấu hiệu đau phía bên phải bụng, người bệnh có thể áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà để giảm đau như: ăn uống điều độ, nghỉ ngơi, tắm nước ấm, chườm ấm lên bụng, uống nhiều nước, ngưng dùng chất kích thích. Song song đó, hãy theo dõi triệu chứng kỹ càng, nếu thấy cơn đau kéo dài hoặc trở nặng thì người bệnh nên đi thăm khám ngay để được Bác sĩ chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Tài liệu tham khảo
1. Trung Tâm Nội Soi Tiêu Hóa – Endo Clinic
2. GASTROENTEROLOGY ASSOCIATES. Pain Locator: Where Does it Hurt?. https://www.ligastrohealth.com/abdominal-pain-locator-where-does-it-hurt (đã truy cập 04 25 2023).
3. Healthdirect. Abdominal pain. https://www.healthdirect.gov.au/abdominal-pain. 06 2021. (đã truy cập 04 25 2023).
4. Far North Surgery. What Is Abdominal Surgery: An Overview. https://www.farnorthsurgery.com/blog/what-is-abdominal-surgery-an-overview 26 02 2020. (đã truy cập 04 25 2023).
5. WebMD Editorial Contributors. Abdominal Pain: What You Should Know. https://www.webmd.com/pain-management/guide/abdominal-pain-causes-treatments 31 01 2023. (đã truy cập 04 25 2023).
6. Annamarya Scaccia. Why Do I Have Lower Right Abdominal Pain?. https://www.healthline.com/health/pain-in-lower-right-abdomen 24 05 2022. (đã truy cập 04 25 2023).
