Đau bụng, buồn nôn có thể xảy ra đột ngột trong thời gian ngắn hoặc kéo dài dai dẳng, làm ảnh hưởng chất lượng cuộc sống của nhiều người. Tình trạng này có thể xuất phát từ nhiều bệnh lý như viêm dạ dày, hội chứng ruột kích thích, viêm ruột thừa,… và có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện sớm. Hãy cùng Endo Clinic tìm hiểu rõ hơn về nguyên nhân gây đau bụng buồn nôn và cách xử trí kịp thời nhé!
Nguyên nhân gây đau bụng và buồn nôn
Đau bụng kèm buồn nôn là triệu chứng của nhiều bệnh lý. Sau đây là những bệnh lý thường xuất hiện dấu hiệu đau bụng và cảm giác giác buồn nôn.
Viêm dạ dày ruột do virus
Viêm dạ dày ruột là tình trạng viêm lớp niêm mạc ở dạ dày, ruột non và đại tràng. Nguyên nhân gây bệnh viêm dạ dày ruột chủ yếu do norovirus và rotavirus. Trong đó, rotavirus là nguyên nhân chính gây bệnh ở trẻ em.
Các loại virus này thường lây nhiễm qua đường ăn uống (dùng thực phẩm hoặc nước uống không đảm bảo vệ sinh), hoặc lây nhiễm khi tiếp xúc với người mang virus (tiếp xúc dịch cơ thể, phân,…). Triệu chứng bệnh thường gặp là đau bụng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, đau đầu, sốt nhẹ,…
Viêm dạ dày
Viêm dạ dày là tình trạng viêm lớp niêm mạc của dạ dày. Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (còn được gọi là H. pylori hay Hp) là nguyên nhân phổ biến gây ra viêm dạ dày. Bên cạnh đó, các nguyên nhân khác có thể bao gồm lạm dụng thuốc chống viêm không Steroid (NSAIDs), uống nhiều rượu bia, căng thẳng liên tục,…
Các triệu chứng thường thấy của viêm dạ dày là đau bụng, buồn nôn, đầy hơi, khó tiêu,… làm ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt hàng ngày. Vì vậy, ngay khi có dấu hiệu bất thường, Cô Chú, Anh Chị cần đi thăm khám để được chữa trị kịp thời.
> Tìm hiểu thêm: Cách giảm viêm dạ dày tại nhà hiệu quả
Hội chứng ruột kích thích (IBS)
Hội chứng ruột kích thích (IBS) là một rối loạn chức năng tiêu hóa. Tình trạng này mặc dù thường không nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại không thể điều trị dứt điểm, gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Triệu chứng phổ biến của hội chứng ruột kích thích bao gồm đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy, táo bón,…. và đôi khi cũng có gây buồn nôn ở người bệnh.
Viêm ruột thừa
Ruột thừa là một túi nhỏ, mỏng và dài khoảng 5 – 10cm. Vị trí của ruột thừa nằm ở phía bên phải của bụng và nối với đại tràng. Viêm ruột thừa là tình trạng ruột thừa bị viêm gây ra những cơn đau nhói đột ngột nằm ở vị trí thượng vị hoặc quanh rốn, thường đi kèm với buồn nôn và nôn. Sau đó, cơn đau từ từ lan dần sang vùng hố chậu phải (đau vùng bụng dưới bên phải) và trầm trọng hơn khi người bệnh ho, đi bộ hoặc vận động mạnh. Một số triệu chứng khác của viêm ruột thừa bao gồm chán ăn, sốt nhẹ, chướng bụng, đầy hơi,…
> Tìm hiểu thêm: Nguyên nhân gây đau bụng quanh rốn
Tắc ruột
Tắc ruột là tình trạng tắc nghẽn đường ruột làm cho thức ăn không thể đi qua ruột non hoặc ruột già (đại tràng). Theo đó, tình trạng tắc ruột non xảy ra phổ biến hơn.
Nguyên nhân phổ biến dẫn đến tắc ruột có thể là dính ruột sau phẫu thuật bụng, thoát vị và ung thư. Một số nguyên nhân khác có thể là do viêm túi thừa, bệnh Crohn, xoắn ruột non (volvulus), ứ phân (fecal impaction),…Tình trạng này thường gây đau quặn bụng ở vùng rốn hoặc thượng vị, buồn nôn, nôn.
> Tìm hiểu thêm: Nguyên nhân đau thượng vị
Sỏi thận, sỏi mật
Sỏi thận là các viên sỏi hình thành bên trong thận. Sỏi thận thường sẽ không gây ra triệu chứng cho đến khi sỏi thận đi vào ống niệu quản làm tắc nghẽn, gây ra triệu chứng đau dữ dội từng cơn ở bên hông và thắt lưng, có thể lan xuống bụng dưới hoặc bẹn. Ngoài ra, một số triệu chứng kèm theo bao gồm buồn nôn, tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu nhiều lần,…
Sỏi mật là những viên sỏi hình thành ở túi mật hoặc ống mật. Tương tự sỏi thận, sỏi mật hầu như không gây ra triệu chứng cho đến khi nó làm tắc mật (có thể tắc ở túi mật hoặc hệ thống đường mật trong và ngoài gan), gây đau bụng dữ dội và tăng dần, buồn nôn hoặc nôn.
Ngộ độc thực phẩm
Đau bụng buồn nôn là những dấu hiệu phổ biến của ngộ độc thực phẩm. Tình trạng này xảy ra do người bệnh vô tình sử dụng phải thực phẩm, nước uống có chứa vi khuẩn hoặc nhiễm các chất có hại. Một số triệu chứng khác bao gồm sốt, đau đầu, tiêu chảy,… có thể xuất hiện kèm theo phụ thuộc mức độ bệnh.
Ung thư dạ dày
Ung thư dạ dày là sự hình thành và phát triển bất thường của các tế bào ung thư trên thành dạ dày. Hiện nay, nguyên nhân ung thư dạ dày vẫn chưa được xác định rõ, nhưng có một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh như nhiễm khuẩn Hp, chế độ ăn uống, sinh hoạt không lành mạnh,…
Ở giai đoạn đầu, bệnh thường không có triệu chứng đặc hiệu. Đến giai đoạn ung thư tiến triển, các dấu hiệu mới biểu hiện rõ như đau bụng, buồn nôn, cảm giác nhanh no sau ăn, sụt cân bất thường, nôn ra máu,…
Yếu tố nguy cơ gây đau bụng, buồn nôn
Ngoài nguyên nhân bệnh lý, đau bụng buồn nôn còn do một số yếu tố sau gây ra:
- Stress, căng thẳng: Khi cơ thể căng thẳng quá mức có thể ảnh hưởng xấu đến hệ tiêu hóa và gây đau bụng, buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy.
- Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc (Aspirin, Ibuprofen, Naproxen,…) có thể gây khó chịu cho dạ dày cũng như gây ra các vấn đề về hệ tiêu hóa. Nếu gặp những triệu chứng bất thường trong quá trình uống thuốc, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để tìm giải pháp khắc phục phù hợp.
- Mang thai: Mang thai có thể gây buồn nôn, nôn và đau bụng, đặc biệt là trong giai đoạn đầu của thai kỳ.
Đau bụng, buồn nôn có nguy hiểm không?
Đau bụng và buồn nôn có nguy hiểm không còn phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Trong trường hợp, nguyên nhân gây đau bụng buồn nôn xuất phát từ các bệnh lý cấp tính (viêm ruột thừa, tắc ruột,…) thì cần được can thiệp nhanh chóng tại các cơ sở y tế, tránh dẫn đến biến chứng nguy hiểm đến tính mạng.
Cùng tìm hiểu các triệu chứng đau bụng khác:
Đau bụng, buồn nôn: Khi nào cần đi khám?
Khi phát hiện triệu chứng đau bụng buồn nôn xuất hiện kèm dấu hiệu bất thường sau đây, bệnh nhân nên đi đến bác sĩ để được thăm khám:
- Nôn mửa, tiêu chảy kèm dấu hiệu mất nước nghiêm trọng (nhịp tim nhanh, thở gấp, tiểu ít,…).
- Tức ngực, đặc biệt là ở bên ngực trái.
- Cảm thấy đau bụng nghiêm trọng và đột ngột.
- Cơn đau tiến triển dai dẳng.
- Chán ăn và sụt cân.
Chẩn đoán tình trạng đau bụng và buồn nôn
Chẩn đoán là bước rất quan trọng để xác định nguyên nhân gây đau bụng kèm buồn nôn, từ đó có các giải pháp khắc phục phù hợp. Theo đó, tùy theo tình trạng của bệnh nhân, bác sĩ sẽ tiến hành các phương pháp chẩn đoán như:
Thăm khám lâm sàng
Đầu tiên, bác sĩ sẽ đặt câu hỏi để tìm hiểu về triệu chứng cũng như tiền sử, bệnh cảnh của bệnh nhân. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng có thể sẽ tiến hành kiểm tra sơ bộ vùng bụng của bệnh nhân bằng cách nhìn, sờ, gõ, nghe.
Một số câu hỏi bác sĩ có thể đặt ra khi thăm khám lâm sàng là:
- Các triệu chứng là gì?
- Các triệu chứng bắt đầu khi nào?
- Điều gì làm tình trạng trở nên tốt hơn hay tệ đi?
Cận lâm sàng
Dựa vào các kết quả lâm sàng, bác sĩ có thể tiếp tục chỉ định các cận lâm sàng để tìm ra chính xác nguyên nhân gây ra triệu chứng hoặc muốn xác nhận lại chẩn đoán.
Các phương pháp này có thể bao gồm:
- Xét nghiệm máu, nước tiểu hoặc phân.
- Nội soi tiêu hóa.
- Siêu âm.
- Chụp X-quang.
- Chụp CT.
Cách điều trị tình trạng đau bụng và buồn nôn
Cách chữa tình trạng đau bụng, buồn nôn sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng. Chẳng hạn như, với trường hợp đau bụng buồn nôn do hội chứng ruột kích thích, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng một số loại thuốc điều trị và đưa ra lời khuyên thay đổi lối sống. Trong một số trường hợp nghiêm trọng như viêm ruột thừa, tắc ruột, sỏi mật,… bác sĩ có thể chỉ định tiến hành phẫu thuật.
Do đó, để điều trị đau bụng và buồn nôn như thế nào cho hiệu quả và đúng cách, Cô Chú, Anh Chị nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa tại bệnh viện/phòng khám nội soi tiêu hóa để được thăm khám kỹ lưỡng.
Cách giảm đau bụng, buồn nôn tại nhà
Bên cạnh tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ điều trị, người bệnh nên kết hợp nghỉ ngơi, bổ sung đầy đủ dinh dưỡng để bệnh mau chóng khỏi. Một số biện pháp sau đây có thể giúp người bệnh thuyên giảm cơn đau bụng kèm buồn nôn.
Sử dụng túi chườm ấm
Túi chườm ấm giúp cải thiện tình trạng đau bụng kèm buồn nôn khá hiệu quả. Theo đó, nhiệt từ túi chườm ấm có tác dụng làm thư giãn các cơ bên ngoài dạ dày và thúc đẩy nhu động trong đường tiêu hóa.
Thực hiện chế độ ăn uống BRAT
BRAT là viết tắt của Bananas (chuối), Rice (gạo), Applesauce (sốt táo) và Toast (bánh nướng). Theo đó, việc áp dụng chế độ ăn BRAT trong 1-2 ngày có thể giúp giảm bớt các triệu chứng của viêm dạ dày ruột do virus và các bệnh dạ dày khác.
Tuy nhiên, bệnh nhân cần lưu ý rằng chế độ ăn này chỉ có tác dụng hỗ trợ tạm thời, không nên sử dụng lâu dài. Nếu tình trạng đau bụng, buồn nôn không thuyên giảm từ 1-2 ngày, hãy liên hệ ngay với bác sĩ để được thăm khám kịp thời.
Thói quen ăn uống khoa học
Để cải thiện và phòng tránh tình trạng đau bụng buồn nôn, bệnh nhân có thể áp dụng những thói quen ăn uống khoa học như:
- Chia nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì 3 bữa lớn.
- Ăn chậm nhai kỹ.
- Tránh thức ăn khó tiêu.
- Nghỉ ngơi sau khi ăn.
Nằm và ngồi đúng tư thế
Tư thế nằm và ngồi cũng rất quan trọng trong việc kiểm soát tình trạng đau bụng và buồn nôn. Theo đó, bệnh nhân nên:
- Tránh gập bụng: Gập bụng có thể làm tăng áp lực lên dạ dày, gây đau bụng, buồn nôn,…
- Ngồi thẳng lưng: Tư thế này có thể hỗ trợ quá trình tiêu hóa và giảm triệu chứng buồn nôn.
- Hạn chế vận động quá mức: Vận động quá mức có thể làm cơn buồn nôn trở nên trầm trọng hơn.
- Hít thở sâu: Hít sâu thở chậm và đều đặn có thể giúp giảm cảm giác buồn nôn.
Lưu ý: Những phương pháp dân gian như dùng tinh dầu bạc hà, uống trà hoa cúc, gừng, giấm táo chỉ mang tính truyền miệng và chưa có bằng chứng khoa học chứng minh. Người bệnh nên tham vấn ý kiến của bác sĩ chuyên môn trước khi thực hiện.
Nhìn chung, khi thấy hiện tượng đau bụng, buồn nôn người bệnh không nên chủ quan, cũng không nên tự ý mua thuốc điều trị khi chưa có sự thăm khám của bác sĩ. Việc điều trị không đúng bệnh, sai nguyên nhân sẽ dẫn đến những hậu quả khôn lường.
Thay vào đó, người bệnh nên đến bác sĩ thăm khám và chẩn đoán. Dựa vào từng nguyên nhân, triệu chứng bệnh lý cụ thể và tình trạng sức khỏe của người bệnh, bác sĩ sẽ tư vấn phác đồ điều trị an toàn, hiệu quả.
Endo Clinic – Trung tâm nội soi dạ dày hiếm hoi tại Việt Nam chuyên sâu tầm soát và chẩn đoán ung thư tiêu hóa sớm
Một trong những phương pháp giúp chẩn đoán hiệu quả nguyên nhân gây ra đau bụng và buồn nôn là nội soi dạ dày. Tuy nhiên, để kết quả chẩn đoán chính xác, từ đó có giải pháp điều trị phù hợp, quý khách nên lựa chọn đơn vị nội soi uy tín.
Đến Endo Clinic, quý khách sẽ được thăm khám chuyên sâu cùng các Bác sĩ chuyên môn giỏi, uy tín đến từ các bệnh viện lớn đầu ngành tại Tp. HCM. Cùng với đó là quy trình nội soi, tầm soát ung thư đạt tiêu chuẩn thế giới với máy móc và thiết bị hiện đại, cho hình ảnh rõ nét, giúp Bác sĩ chẩn đoán chính xác bệnh.
Không chỉ vậy, phòng khám tiêu hóa Endo Clinic còn ứng dụng phương pháp Nội Soi Không Đau (Nội Soi Tiền Mê) giúp tăng tỷ lệ phát hiện các tổn thương, mang lại hiệu quả chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh chính xác lên tới 90% – 95%.
Mức phí khám chữa bệnh tại Endo Clinic còn minh bạch, rõ ràng, hợp lý. Phòng khám làm việc sớm từ 6h – 15h với quy trình nhanh chóng, giúp khách hàng không phải chờ đợi lâu, có thể thăm khám và ra về trong ngày.
Để tìm hiểu thêm về dịch vụ nội soi dạ dày hoặc đặt hẹn khám dạ dày cùng bác sĩ Endo Clinic, mời quý khách truy cập Dịch vụ nội soi tiêu hóa.
Mời Cô Chú, Anh Chị tìm hiểu các vị trí đau bụng khác:
Câu hỏi thường gặp
Đau bụng buồn nôn là triệu chứng bệnh gì?
Đau bụng kèm buồn nôn có thể là triệu chứng của nhiều bệnh lý như viêm dạ dày ruột do virus, viêm dạ dày, hội chứng ruột kích thích (IBS), viêm ruột thừa, tắc ruột, sỏi thận, sỏi mật, ngộ độc thực phẩm, ung thư dạ dày,…
Đau bụng kèm buồn nôn có nguy hiểm không?
Đau bụng kèm buồn nôn có nguy hiểm không còn phụ thuộc vào nguyên nhân. Nếu triệu chứng đau bụng, buồn nôn nguyên do là từ các bệnh lý nguy hiểm như viêm dạ dày, hội chứng ruột kích thích (IBS), viêm ruột thừa, tắc ruột,… thì sẽ gây ảnh hưởng sức khỏe lâu dài nếu không được chữa trị kịp thời.
Buồn nôn đau bụng dưới có phải có thai không?
Mang thai có thể gây buồn nôn, nôn và đau bụng, đặc biệt là trong giai đoạn đầu thai kỳ. Tuy nhiên để xác định buồn nôn kèm đau bụng có phải do mang thai không, quý khách nên đến bác sĩ chuyên khoa để được kiểm tra.
Tài liệu tham khảo
1. Erica Hersh. What Causes Concurrent Stomach Pain and Nausea? 7 9 2021. https://www.healthline.com/health/stomach-pain-and-nausea (đã truy cập 28 04 2023)
2. Danielle Dresden. What can cause stomach pain and nausea? 17 5 2019. https://www.medicalnewstoday.com/articles/325202 (đã truy cập 28 04 2023)
3. Mayo Clinic Staff. Intestinal obstruction. 20 1 2021. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/intestinal-obstruction/symptoms-causes/syc-20351460 (đã truy cập 28 04 2023)
4. Appendicitis. 21 10 2022. https://www.nhs.uk/conditions/appendicitis/ (đã truy cập 28 04 2023)
5. Mayo Clinic Staff. Kidney stones. 3 6 2022. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/kidney-stones/symptoms-causes/syc-20355755 (đã truy cập 28 04 2023)
6. Mayo Clinic Staff. Gallstones. 20 8 2022. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/gallstones/symptoms-causes/syc-20354214 (đã truy cập 28 04 2023)
7. Jenna Fletcher. What to know about IBS and nausea. 20 01 2023. https://www.medicalnewstoday.com/articles/ibs-nausea (đã truy cập 20 06 2023).
8. Parswa Ansari. Intestinal Obstruction. 04 2023. https://www.msdmanuals.com/professional/gastrointestinal-disorders/acute-abdomen-and-surgical-gastroenterology/intestinal-obstruction (đã truy cập 20 06 2023).
