Đau bụng trên rốn có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý liên quan đến các cơ quan ở khu vực này. Theo đó, có 3 vị trí đau trên rốn cần chú ý là đau giữa bụng trên rốn, đau bên trái trên rốn và đau bên phải trên rốn. Cô Chú, Anh Chị không nên xem nhẹ, mà hãy đến gặp bác sĩ ngay để được thăm khám và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.
Các thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, không thể sử dụng thay thế các chẩn đoán bệnh từ bác sĩ có chuyên môn. Do đó, Cô Chú, Anh Chị nên đến thăm khám tại các cơ sở y tế để được chẩn đoán bệnh lý chính xác nhất.
Đau bụng trên rốn là gì?
Đau bụng trên rốn là tình trạng đau ở vùng bụng phía trên rốn, dưới xương sườn. Cơn đau có thể tập trung ở các vị trí:
- Vùng hạ sườn trái: Đau bụng bên trái, trên rốn.
- Vùng thượng vị: Đau giữa bụng, phía trên rốn.
- Vùng hạ sườn phải: Đau bụng phía trên bên phải.
Các cơn đau có thể biểu hiện các mức độ khác nhau như đau vừa phải, đau bụng âm ỉ, đau dữ dội, đau quặn bụng từng cơn,… Bên cạnh đó, cơn đau cũng có thể tăng dần sau khi ăn hoặc khi nằm, khi cúi xuống hoặc nâng 1 vật nặng lên.
Vùng bụng trên rốn gồm những cơ quan nào?
Khu vực trên rốn bao gồm những cơ quan:
Hiện tượng đau bụng trên rốn nếu xảy ra thường xuyên và đi kèm một số triệu chứng khác có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý liên quan đến các cơ quan ở khu vực này. Khi cơn đau trở nên trầm trọng hoặc có dấu hiệu bất thường, Cô Chú, Anh Chị nên đến cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn.
Nguyên nhân gây đau giữa bụng trên rốn
Đau bụng trên rốn là hiện tượng vùng bụng trên rốn bị đau, có thể xảy ra ở bất cứ độ tuổi nào. Dựa vào vị trí cơn đau, mức độ đau và biểu hiện đi kèm mà triệu chứng sẽ cảnh báo các bệnh lý khác nhau, như:
Đau bụng trên rốn bên phải (Hạ sườn phải)
Đau trên rốn bên phải (đau hạ sườn phải) có thể là dấu hiệu của nhiều căn bệnh như viêm túi mật, viêm đường mật, các bệnh về gan, loét tá tràng,…
Một số nguyên nhân gây đau trên rốn bên phải là:
- Viêm túi mật
- Viêm đường mật
- Bệnh lý về gan
- Loét tá tràng
- Các bệnh lý khác
Viêm túi mật
Viêm túi mật gây ra bởi sự tắc nghẽn của ống dẫn mật làm ứ đọng dịch mật. Nguyên nhân chính gây tắc ống dẫn mật là do sỏi mật. Hơn 95% người bị viêm túi mật đều có sỏi mật. Bệnh lý này có thể xảy ra ở bất kỳ ai, kể cả trẻ em và người lớn. Triệu chứng phổ biến của viêm túi mật là đau bụng tiến triển ở vùng trên rốn bên phải đi kèm với đầy hơi, chướng bụng, buồn nôn và nôn, sốt nhẹ.
Viêm đường mật
Viêm đường mật là hiện tượng ống dẫn mật bị viêm nhiễm, gây ra các triệu chứng bao gồm đau bụng ở vùng hạ sườn phải, sốt cao, ớn lạnh, buồn nôn, nôn, vàng da và phân nhạt màu.
Nguyên nhân chủ yếu gây ra viêm đường mật là do đường mật bị tắc nghẽn, dẫn đến nhiễm trùng. Nguyên nhân gây tắc đường mật thường là do sỏi mật. Ngoài ra, các khối u lành tính hoặc ung thư đường mật, ung thư tụy, các loại ký sinh trùng (giun đũa, sán dây,…) cũng có thể làm tắc đường mật.
Bệnh lý về gan
Nguyên nhân gây đau trên rốn còn có thể cảnh báo một số bệnh lý về gan như viêm gan, áp xe gan, ung thư gan,… Một vài dấu hiệu liên quan bệnh gan bao gồm đau bụng (đặc biệt là ở hạ sườn phải), vàng da, màu sắc phân và nước tiểu biến đổi, mệt mỏi, phù nề tay chân, buồn nôn và nôn,… Nếu gặp phải những triệu chứng này, Cô Chú, Anh Chị nên đi khám ngay để được chẩn đoán và có hướng điều trị kịp thời.
Loét tá tràng
Nguyên nhân gây loét tá tràng chủ yếu là do nhiễm vi khuẩn HP (Helicobacter pylori) và việc làm dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) làm tổn thương nặng nề lớp màng nhầy niêm mạc, tạo điều kiện acid dạ dày tấn công niêm mạc và hình thành ổ loét. Triệu chứng phổ biến nhất khi bị loét tá tràng là khó tiêu. Các triệu chứng khác có thể bao gồm đau thượng vị, đầy hơi, buồn nôn và nôn,… Các cơn đau thường thuyên giảm sau khi ăn.
Đây là bệnh lý nghiêm trọng, người bệnh nên đến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị đúng cách, hạn chế nhiều biến chứng như xuất huyết, thủng tá tràng hoặc tắc tá tràng gây ảnh hưởng sức khỏe.
Các bệnh lý khác
Đau bụng trên rốn bên phải (đau hạ sườn phải) cũng có nguy cơ là do các bệnh lý sau:
- Viêm phổi thùy (Lobar pneumonia): Đây là bệnh lý nhiễm trùng một hay nhiều thùy của phổi. Triệu chứng của viêm phổi thùy là sốt, vã mồ hôi, khó thở, đau ngực,… Ngoài ra, viêm phổi thùy dưới còn có thể gây đau hạ sườn phải hoặc trái nghiêm trọng.
- Áp xe dưới cơ hoành: Đây là tình trạng nhiễm trùng tạo ra một ổ áp xe bên dưới cơ hoành. Triệu chứng có thể xuất hiện gồm sốt, đau vùng bụng trên rốn, đau vai, đau ngực và nuốt khó,…
> Tìm hiểu thêm: Đau bụng dưới bên phải là gì?
Đau bụng trên rốn ở giữa (Thượng vị)
Đau bụng giữa trên rốn có thể là dấu hiệu cảnh báo một số bệnh lý như: loét dạ dày – tá tràng, viêm thực quản, viêm tụy cấp, phình động mạch chủ bụng,… Vì thế, Cô Chú, Anh Chị không nên chủ quan mà cần đến bác sĩ thăm khám để chẩn đoán chính xác.
Một số nguyên nhân gây đau giữa bụng trên rốn:
- Loét dạ dày – tá tràng
- Viêm thực quản
- Viêm tụy cấp
- Phình động mạch chủ bụng
- Khó tiêu chức năng
Loét dạ dày – tá tràng
Đây là tình trạng các ổ loét phát triển trong dạ dày và đoạn đầu của tá tràng. Nguyên nhân gây loét dạ dày – tá tràng thường gặp nhất là do nhiễm vi khuẩn Hp hoặc lạm dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAID) làm phá hủy màng nhầy trên bề mặt dạ dày và tá tràng. Do đó, acid dạ dày có thể tấn công và gây loét.
Triệu chứng của loét dạ dày – tá tràng gồm đau ở giữa bụng, đầy hơi, chướng bụng, buồn nôn, nôn,… Tùy theo mức độ và vị trí loét mà triệu chứng giữa mỗi người có thể khác nhau.
Viêm thực quản
Viêm thực quản có thể khởi phát do trào ngược dạ dày – thực quản (GERD), nhiễm trùng, lạm dụng thuốc điều trị (thuốc kháng sinh, thuốc chống viêm không steroid,…). Ngoài ra, tình trạng tăng bạch cầu ái toan hoặc do xạ trị cũng có thể dẫn đến viêm thực quản
Tùy theo mức độ tổn thương, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như đau ngực, ợ nóng, ợ trớ, nuốt khó, nuốt đau, nuốt nghẹn.
Viêm tụy cấp
Các nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm tụy cấp là tăng triglyceride, sỏi mật và lạm dụng rượu bia. Khi bị viêm tụy cấp, người bệnh thường có triệu chứng đau nhói bụng trên rốn và lan ra sau lưng. Cơn đau thường xuyên đi kèm với buồn nôn, nôn. Các yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến viêm tụy cấp bao gồm: sỏi mật, uống nhiều rượu bia, béo phì, ung thư tuyến tụy, bệnh xơ nang, nhiễm trùng,…
Phình động mạch chủ bụng
Phình động mạch chủ bụng là tình trạng nguy cấp và thường rất khó để nhận biết. Hầu hết trường hợp mắc bệnh lý này thường không biểu hiện triệu chứng nên bệnh thường được phát hiện vô tình. Khi bệnh có biểu hiện, đó là khi động mạch chủ bụng giãn rộng gây chèn ép lên các cơ quan lân cận. Người bệnh khi đó có thể cảm thấy đau sâu trong bụng và cảm nhận được một khối phình. Ngoài ra, người bệnh còn cảm nhận được ổ đập bất thường trong bụng.
Nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh lý bao gồm xơ vữa động mạch (phổ biến nhất), cao huyết áp, hút thuốc lá, người lớn tuổi, tiền sử gia đình, nam giới,… Ngoài ra, nhiễm HIV, bệnh giang mai,… cũng có thể thúc đẩy mắc bệnh lý này. Hầu hết phình động mạch chủ bụng phát triển chậm, nhiều trường hợp mạch giãn rộng nhanh chóng dẫn đến vỡ động mạch, gây tử vong.
Khó tiêu chức năng
Đây là chứng khó tiêu mạn tính và ảnh hưởng đến khoảng 20% dân số thế giới, có thể xảy ra do một số yếu tố nguy cơ như căng thẳng, trầm cảm, nhiễm vi khuẩn Hp, sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAID), thừa cân, hút thuốc lá,…
Dựa vào tiêu chuẩn Rome IV, khó tiêu chức năng được định nghĩa là sự xuất hiện của một hoặc nhiều triệu chứng như đau, nóng rát vùng thượng vị, ăn nhanh no mà không ghi nhận tổn thương thực thể nào trong đường tiêu hóa thông qua nội soi hay chẩn đoán hình ảnh. Nhiều triệu chứng khác kèm theo bao gồm sụt cân, khó nuốt, nôn mửa,…
Tham khảo các vị trí đau bụng khác:
Đau bụng trên rốn bên trái (Hạ sườn trái)
Đau vùng bụng trên rốn bên trái (đau hạ sườn trái) có thể do bệnh lý vỡ lách, viêm phổi, sỏi thận, nhiễm trùng thận gây ra. Do đó, nếu cảm thấy đau trên rốn bên trái (hạ sườn trái), bệnh nhân cần theo dõi để xác định các nguyên nhân.
Một số nguyên nhân gây đau bụng trên rốn bên trái:
- Vỡ lách
- Viêm phổi
- Sỏi thận
Vỡ lách
Nguyên nhân gây ra vỡ lách chủ yếu là do chấn thương ở vùng bụng (tai nạn thể thao, tai nạn giao thông,…) dẫn đến vỡ lá lách. Ngoài ra, cũng có nguyên nhân gây ra vỡ lách mà không do chấn thương bao gồm ung thư, nhiễm trùng, viêm,…
Khi lá lách bị vỡ, bệnh nhân có thể cảm thấy đau hạ sườn trái, đau vai trái kèm theo chóng mặt, hạ huyết áp đột ngột, đau đầu, mờ mắt, da nhợt nhạt và ngất xỉu,… Đây là tình trạng nguy cấp cần được cấp cứu kịp thời để tránh đe dọa đến tính mạng.
Viêm phổi
Viêm phổi là bệnh lý nhiễm trùng gây viêm các phế nang ở trong một hoặc cả hai phổi. Bệnh chủ yếu gây ra bởi vi khuẩn, virus, hoặc do một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh như lớn tuổi, lối sống không lành mạnh hoặc mắc các bệnh về phổi mạn tính (như hen suyễn, giãn phế quản,…), bệnh tiểu đường,…
Các triệu chứng phổ biến của viêm phổi gồm có đau ngực khi thở hoặc ho, ho ra đàm có màu vàng, xanh, nâu hoặc có máu trong đàm, sốt, khó thở, chán ăn, đau nhức cơ bắp,… Không những vậy, nhiều trường hợp mắc viêm phổi nghiêm trọng cũng có thể bị đau vùng bụng trên rốn.
Sỏi thận
Sỏi thận là bệnh lý thường gặp, có thể làm tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh lý như nhiễm trùng đường tiết niệu, bệnh lý thận mạn tính, suy thận,… Thông thường, sỏi thận không gây ra bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi viên sỏi làm tắc ống niệu quản (ống nối giữa thận và bàng quang). Khi đó, bệnh nhân có thể cảm thấy các cơn đau bụng nhiều mức độ từ đau âm ỉ, đau từng cơn cho đến đau dữ dội. Bên cạnh đó, người bệnh còn có thể thấy buồn nôn, nôn và tiểu ra máu.
Các bệnh lý khác
Ngoài ra, vùng bụng trên rốn bên trái bị đau còn có thể do áp xe dưới cơ hoành, loét dạ dày, viêm tụy cấp,… gây ra. Người bệnh cần theo dõi và đi khám sớm để được điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.
Chẩn đoán nguyên nhân gây đau bụng trên rốn
Nhằm xác định triệu chứng đau trên rốn khởi phát từ bệnh lý nào, Cô Chú, Anh Chị nên thăm khám để Bác sĩ tìm ra nguyên nhân chính xác. Các phương pháp chẩn đoán gồm có:
- Khám lâm sàng: Trong quá trình thăm khám vùng bụng của người bệnh, Bác sĩ có thể đặt nhiều câu hỏi khác nhau về vị trí đau trên bụng, cơn đau xuất hiện khi nào, đau bụng trên rốn từng cơn hay kéo dài và có kèm triệu chứng khác hay không. Dựa vào những thông tin bệnh nhân cung cấp, Bác sĩ sẽ đánh giá tính chất nghiêm trọng của cơn đau và đưa ra chẩn đoán ban đầu.
- Cận lâm sàng: Tùy vị trí đau ở vùng bụng trên rốn mà Bác sĩ chỉ định phương pháp chẩn đoán phù hợp. Trong đó bao gồm các phương pháp như siêu âm bụng, chụp X-quang, xét nghiệm máu, xét nghiệm nước tiểu, chụp MRI, chụp CT, hoặc nội soi tiêu hóa (tiêu chuẩn “vàng” để chẩn đoán bệnh lý tiêu hóa).
Cách điều trị đau bụng trên rốn
Dựa vào kết quả chẩn đoán, Bác sĩ sẽ xây dựng phác đồ điều trị phù hợp với từng nguyên nhân gây bệnh. Các hướng điều trị bao gồm dùng thuốc (thuốc kháng axit, thuốc chống viêm không steroid,…), hoặc phẫu thuật (trường hợp phình động mạch chủ bụng, vỡ lách,…).
Theo mỗi nguyên nhân mà bác sĩ sẽ cân nhắc các cách điều trị khác nhau, Quý khách không nên tự ý điều trị mà cần đến gặp Bác sĩ để được hỗ trợ và tư vấn tốt nhất.
Song song với việc tuân theo phác đồ điều trị của Bác sĩ, người bệnh cũng nên điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt khoa học để hỗ trợ giảm thiểu cơn đau. Tùy theo tình trạng mỗi bệnh nhân, Bác sĩ sẽ đưa ra những lời khuyên về chế độ ăn uống và lối sống phù hợp.
Khi nào đến gặp Bác sĩ?
Tình trạng đau bụng trên rốn có thể tiến triển nghiêm trọng. Người bệnh nên nhanh chóng đến gặp Bác sĩ khi cơn đau kéo dài mà không thuyên giảm, kèm theo các dấu hiệu bất thường như:
- Sốt cao.
- Khó thở.
- Đi ngoài ra máu hoặc nôn ra máu.
- Vàng da và mắt
- Đau trở nặng khi vận động.
Endo Clinic – Trung tâm Nội soi & Chẩn đoán bệnh lý tiêu hóa hàng đầu Việt Nam
Endo Clinic hiện là trung tâm hiếm hoi chuyên sâu về chẩn đoán và điều trị bệnh lý tiêu hóa, trong đó có một số bệnh lý gây nên triệu chứng đau bụng trên rốn.
Đến với Endo Clinic, Quý khách hoàn toàn an tâm bởi quá trình chăm sóc sức khỏe tiêu hóa được đồng hành bởi đội ngũ Bác sĩ đầu ngành, dày dặn kinh nghiệm. Đặc biệt, Endo Clinic còn kết hợp phương pháp Nội soi Thực quản – Dạ dày – Tá tràng không đau (Nội Soi Tiền Mê) với máy móc hiện đại. Qua đó, vừa giúp Khách hàng cảm thấy thoải mái, giảm căng thẳng, vừa giúp tăng khả năng phát hiện bệnh lý tiêu hóa.
Sau chẩn đoán, dựa vào tình trạng của từng bệnh nhân mà Bác sĩ sẽ áp dụng phác đồ điều trị theo Guideline và thuốc kê đơn Brandname, giúp trị hết bệnh hoặc kiểm soát được bệnh tối đa. Không những vậy, chi phí thăm khám và điều trị tại Endo Clinic còn rõ ràng, minh bạch; cùng với chất lượng dịch vụ chu đáo và giờ làm việc sớm (mở cửa từ 6 giờ sáng) thuận tiện cho bệnh nhân có thể hoàn tất khám bệnh trong ngày.
> Đặt hẹn với Bác sĩ tại Đặt Lịch Khám hoặc qua Hotline 028 5678 9999.
Nhìn chung, đau bụng trên rốn có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân liên quan đến cơ quan tiêu hóa và các cơ quan quan trọng khác. Nếu Cô Chú, Anh Chị có dấu hiệu đau trên rốn, cụ thể là đau giữa bụng, hay đau hạ sườn trái hoặc phải thì không nên chủ quan mà cần đến ngay cơ sở y tế uy tín để được Bác sĩ thăm khám, chẩn đoán và xây dựng phác đồ điều trị hiệu quả.
Tìm hiểu thêm các triệu chứng đau bụng khác:
Câu hỏi thường gặp
Nguyên nhân gây đau giữa bụng trên rốn thường gặp là gì?
Đau ở giữa bụng trên rốn có thể là dấu hiệu của các bệnh lý như: loét dạ dày – tá tràng, viêm thực quản, viêm tụy cấp, phình động mạch chủ bụng,… Để chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh, Cô Chú, Anh Chị nên đến thăm khám Bác sĩ chuyên khoa.
Bị đau trên rốn sau khi ăn có phải do dạ dày không?
Đau bụng ở trên rốn sau khi ăn có thể do các bệnh lý về dạ dày như viêm dạ dày, loét dạ dày – tá tràng, trào ngược dạ dày thực quản (GERD),… Ngoài ra, tình trạng đau vùng bụng trên rốn có thể xuất phát từ các cơ quan khác, ví dụ như hội chứng ruột kích thích, sỏi mật, viêm tụy,…
Đau bụng trên rốn có nguy hiểm không?
Thông thường, triệu chứng này không quá nguy hiểm, và có thể điều trị nếu được phát hiện nguyên nhân kịp thời. Tuy nhiên, Cô Chú, Anh Chị cần đến cơ sở y tế ngay khi có các triệu chứng như đau nghiêm trọng, đau kéo dài hoặc đau kèm theo các biểu hiện như sốt cao, chóng mặt, khó thở, đi phân có máu, nôn ra máu,…
Tài liệu tham khảo
- Trung Tâm Nội Soi Tiêu Hóa – Endo Clinic
- Cleveland Clinic. Upper Abdominal Pain. 15 02 2023. https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/24736-upper-abdominal-pain (đã truy cập 05 16 2023).
- Beth Sissons. What causes upper left abdominal pain under the ribs? 22 07 2019. https://www.medicalnewstoday.com/articles/325815 (đã truy cập 05 16 2023).
- Healthdirect. Duodenal Ulcer. 07 2022. https://www.healthdirect.gov.au/duodenal-ulcer (đã truy cập 05 16 2023).
- Cleveland Clinic. Functional Dyspepsia. 01 10 2022. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22248-functional-dyspepsia (đã truy cập 05 16 2023).
