ĐAU DẠ DÀY

Khi xuất hiện các cơn đau dạ dày, người bệnh không nên chủ quan. Bởi triệu chứng này không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi, khó chịu, mà nếu kéo dài còn dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Vậy nguyên nhân gây đau dạ dày là gì và cách điều trị ra sao? Mời Cô Chú, Anh Chị cùng tìm hiểu trong bài viết sau.

Đau dạ dày là tình trạng dạ dày bị tổn thương, biểu hiện thành các cơn đau thượng vị (đau vùng bụng trên rốn). Đau dạ dày hay là đau bao tử có tên tiếng Anh là Stomachache. Các cơn đau có thể đau âm ỉ hoặc dữ dội gây cảm giác khó chịu vô cùng, và nếu triệu chứng càng nặng thì tần suất và cường độ đau càng nhiều. Người bệnh cũng có thể gặp triệu chứng đi kèm như ợ hơi, ợ chua, buồn nôn, chán ăn,…

Đau dạ dày do nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (Hp)

Đau dạ dày cấp tính là tình tràng niêm mạc dạ dày xuất hiện các ổ viêm, loét bất thường. Lâu dài, các vết loét này sẽ lan rộng và ăn sâu hơn tại niêm mạc khiến người bệnh có cảm giác khó chịu tại vùng bụng. Nguyên nhân chính gây đau dạ dày cấp tính là do sự ảnh hưởng của vi khuẩn Helicobacter pylori.

Nhiễm khuẩn Helicobacter pylori hay H. pylori (gọi tắt là vi khuẩn Hp) là tình trạng vi khuẩn Hp xâm nhập và phát triển tại dạ dày, gây tổn thương lớp nhầy trên bề mặt niêm mạc dạ dày – tá tràng khi xâm nhập.

Vi khuẩn Hp là một loại xoắn khuẩn, gram âm. Loại vi khuẩn này có thể lây truyền từ người này sang người khác qua tiếp xúc trực tiếp với nước bọt, chất nôn, phân, hoặc thực phẩm hoặc nước bị ô nhiễm. Vi khuẩn Hp có thể xâm nhiễm và tăng trưởng trong môi trường axit dạ dày, chủ yếu ở hang vị dạ dày.

Phần lớn, các triệu chứng và dấu hiệu nhiễm khuẩn Helicobacter pylori sẽ không xuất hiện đến khi bệnh tiến triển. Sau một thời gian dài, các triệu chứng nhiễm vi khuẩn Hp ban đầu sẽ tương tự như bệnh viêm loét dạ dày – tá tràng. Triệu chứng đầu tiên của bệnh là các cơn đau dạ dày sẽ xuất hiện khi bụng đói. Tình trạng này có thể kéo dài trong vài phút hoặc vài giờ. Người bệnh sẽ cảm thấy bớt đau hơn sau khi ăn no, uống sữa hoặc dùng thuốc kháng axit.

Đau dạ dày do bệnh trào ngược dạ dày – thực quản

Bệnh trào ngược dạ dày – thực quản là tình trạng dịch axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Trào ngược axit dạ dày làm kích ứng niêm mạc thực quản gây đau ở vị trí dưới ngực và phần trên dạ dày, ợ nóng, ợ trớ, ợ chua,… Nguyên nhân do vách ngăn cách dạ dày với thực quản bị suy yếu, dẫn đến việc thức ăn và axit từ dạ dày trào ngược lên trên.

Tình trạng axit trào ngược lên thực quản gây ra hiện tượng đau dạ dày

Theo thời gian, có thể gây ra biến chứng như viêm thực quản. Ăn quá nhiều hoặc ăn các loại thực phẩm không phù hợp, ví dụ như thức ăn béo hoặc đồ cay nóng có thể làm cho bệnh trầm trọng hơn.

Mời Cô Chú, Anh Chị tìm hiểu thêm về bệnh:

• Triệu chứng trào ngược dạ dày – thực quản thường gặp
• Mẹo chữa trào ngược dạ dày tại nhà
• Thuốc trào ngược dạ dày thực quản phổ biến hiện nay
• Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày

Đau dạ dày do viêm dạ dày

Axit trong dạ dày bài tiết giúp quá trình tiêu hóa diễn ra thuận lợi. Tuy nhiên nếu dạ dày bài tiết quá nhiều axit, hoặc sức đề kháng của niêm mạc dạ dày giảm thì axit HCl có thể kết hợp với pepsin kích thích niêm mạc dạ dày, gây nên tình trạng viêm dạ dày. Khi người bệnh viêm dạ dày ăn quá no hoặc quá đói, làm việc quá sức hoặc căng thẳng đều có thể xuất hiện dấu hiệu đau dạ dày.

Các nguyên nhân viêm dạ dày thường phụ thuộc nhiều vào: thói quen sinh hoạt, nhiễm khuẩn đường ruột, stress, lạm dụng thuốc kháng sinh và sử dụng quá nhiều rượu bia. Xác định chính xác nguyên nhân bị viêm dạ dày có vai trò quan trọng giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị viêm dạ dày phù hợp.

Đau dạ dày do loét dạ dày – tá tràng

Đau dạ dày thường xuyên có thể là cảnh báo về các tổn thương của loét dạ dày – tá tràng. Khi này, niêm mạc dạ dày bị tổn thương, sưng viêm, lâu dần sẽ tạo thành các vết loét. Nguyên nhân gây loét dạ dày – tá tràng khá đa dạng, phổ biến là do vi khuẩn Hp. Việc lạm dụng các thuốc giảm đau (aspirin, ibuprofen,…) cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ loét dạ dày dẫn đến các cơn đau dạ dày.

Người thường xuyên uống rượu, hút thuốc cũng rất dễ làm niêm mạc dạ dày bị tổn thương gây loét dạ dày. Nguyên nhân gây viêm loét dạ dày – tá tràng hiếm gặp là Hội chứng Zollinger – Ellison, hội chứng này có khả năng làm tăng hàm lượng axit trong dịch dạ dày.

Loét dạ dày – tá tràng là bệnh lý tiêu hóa thường gặp và dễ dàng được chữa khỏi ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, tình trạng bệnh cũng có thể trở nên nguy hiểm nếu không được điều trị đúng cách và có nguy cơ dẫn đến ung thư dạ dày – tá tràng.

Loét dạ dày – tá tràng gây đau dạ dày kèm theo những cơn nóng rát vô cùng khó chịu.

Đau dạ dày do viêm dạ dày ruột

Viêm dạ dày ruột do virus, là một bệnh nhiễm trùng đường ruột. Biểu hiện của viêm dạ dày ruột gồm: đau dạ dày, đau co thắt bụng, tiêu chảy, buồn nôn, nôn… Bệnh có thể lây truyền từ người bệnh sang người lành hoặc do ăn phải thực phẩm bị nhiễm norovirus.

Virus dạ dày ruột do virus không có phương pháp điều trị cụ thể, thường tự biến mất. Tuy nhiên, nếu xuất hiện các triệu chứng: nôn ói, sốt, mất nước, đi ngoài ra máu… người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám.

Đau dạ dày do ngộ độc thực phẩm

Ăn phải thực phẩm có chứa virus, vi khuẩn hay ký sinh trùng là nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm. Khi bị ngộ độc thực phẩm, nạn nhân thường có biểu hiện: đau dạ dày, tiêu chảy, buồn nôn và nôn.

Ngộ độc thực phẩm thường tự khỏi. Tuy nhiên, nếu có dấu hiệu mất nước, bị tiêu chảy kéo dài hơn 3 ngày, đi tiêu ra máu hoặc nôn, Quý Khách cần đi khám bác sĩ ngay. Trường hợp người có hệ miễn dịch yếu hoặc đang mắc bệnh mà xuất hiện các triệu chứng của ngộ độc thực phẩm cũng nên đến bệnh viện, phòng khám nội soi tiêu hóa ngay.

Đau dạ dày do không dung nạp Lactose

Khi cơ thể không dung nạp Lactose có thể dẫn đến các triệu chứng như: đầy hơi, tiêu chảy, đau bụng dạ dày.

Tuy không có cách chữa trị nhưng bệnh nhân có thể kiểm soát tình trạng này bằng cách hạn chế sữa trong chế độ ăn uống hàng ngày hoặc uống một số thuốc không cần kê đơn.

Không dung nạp Lactose có thể gây ra triệu chứng đau dạ dày

Đau dạ dày do dị ứng thực phẩm

Dị ứng thực phẩm cũng là một trong những nguyên nhân đau dạ dày. Tình trạng dị ứng xảy ra ngay sau khi ăn một loại thức ăn nhất định dù chỉ một lượng rất nhỏ. Ngoài cảm giác đau bao tử, người bệnh còn có các triệu chứng khác như cơ thể phát ban, khó thở, nghẹt mũi, khò khè, ngứa ran và sưng ở trong miệng, môi, mặt, lưỡi, một số bộ phận khác của cơ thể,…

Để có cách điều trị hiệu quả tình trạng dị ứng thực phẩm cần có thăm khám để xác định chính xác các dấu hiệu, nguyên nhân gây bệnh. Trong trường hợp bị nhẹ, người bệnh cần dừng ngay thức ăn gây dị ứng, có thể uống một số loại thuốc kháng histamin để giảm bớt các phản ứng. Bị nặng có thể gây sốc phản vệ, thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Đau dạ dày do ung thư dạ dày

Ung thư dạ dày là sự xuất hiện các tế bào ác tính phát triển từ lớp niêm mạc dạ dày. Nhiễm khuẩn Hp là một trong những yếu tố quan trọng làm tăng nguy cơ mắc ung thư dạ dày. Vi khuẩn Hp gây ra các tổn thương tiền ung thư như loét dạ dày, viêm teo niêm mạc dạ dày và chuyển sản ruột. Dấu hiệu ung thư dạ dày giai đoạn sớm thường ít có biểu hiện cụ thể hoặc người bệnh khó có thể nhận biết.

Ung thư dạ dày là sự xuất hiện các tế bào ác tính phát triển từ lớp niêm mạc dạ dày.

Các triệu chứng điển hình thường chỉ xuất hiện ở giai đoạn ung thư tiến triển. Các dấu hiệu ung thư dạ dày giai đoạn tiến triển có thể bao gồm: Đau thượng vị dạ dày (đau vùng bụng trên rốn), khó tiêu, cảm giác nhanh no, ợ nóng, buồn nôn, chán ăn, sụt cân,…

Một số bệnh lý hệ tiêu hóa có thể gây ra các triệu chứng tương tự như viêm dạ dày, loét dạ dày – tá tràng, trào ngược dạ dày – thực quản, nhiễm vi khuẩn Hp,…

Khi cơ thể xuất hiện các biểu hiện nghi ngờ, người bệnh nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám, xét nghiệm ung thư dạ dày và tầm soát ung thư dạ dày, tầm soát ung thư theo khuyến cáo giúp người bệnh nắm bắt chính xác tình trạng sức khỏe, đặc biệt là phát hiện sớm ung thư dạ dày.

Bên cạnh đó, nếu các dấu hiệu trên kéo dài và không thuyên giảm, người bệnh nên đến bệnh viện, phòng khám uy tín để thăm khám dạ dày. Bác sĩ sẽ thực hiện khám lâm sàng và cận lâm sàng nhằm chẩn đoán chính xác các bệnh lý về tiêu hóa. Phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm giúp tăng hiệu quả điều trị, tiết kiệm thời gian và chi phí.

Thăm khám lâm sàng

Đầu tiên bác sĩ sẽ tìm hiểu tính chất của cơn đau: vị trí đau dạ dày, thời điểm đau, tần suất cơn đau, mức độ đau, yếu tố khởi phát và các dấu hiệu khác đi kèm.

Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ tìm hiểu về tiền sử bệnh lý cá nhân và gia đình bệnh nhân, thói quen ăn uống, những loại thuốc đã và đang sử dụng,… Nếu bệnh nhân là nữ thì bác sĩ có thể hỏi thêm về các vấn đề liên quan đến sản phụ khoa.

Bác sĩ sẽ tìm hiểu tình trạng và chẩn đoán lâm sàng về cơn đau dạ dày thông qua những câu trả lời của bệnh nhân.

Cận lâm sàng chẩn đoán

Sau khi khám lâm sàng, bác sĩ có thể tiếp tục chỉ định các cận lâm sàng cần thiết để xác định nguyên nhân gây đau dạ dày. Các phương pháp cận lâm sàng bao gồm nội soi tiêu hóa, xét nghiệm máu, xét nghiệm phân và chẩn đoán hình ảnh.

> Nội soi ống tiêu hóa trên

Nội soi ống tiêu hóa trên bao gồm nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng. Phương pháp này giúp bác sĩ quan sát và đánh giá được tình trạng toàn bộ ống tiêu hóa trên, từ đó xác định vị trí tổn thương và nguyên nhân gây ra tổn thương.

Trong một số trường hợp không thể xác định nguyên nhân gây đau hoặc nghi ngờ dấu hiệu ung thư, bác sĩ sẽ tiến hành sinh thiết trong quá trình nội soi để đánh giá thêm về mức độ tổn thương hoặc ung thư.

> Xét nghiệm

Khi bị đau dạ dày, các bác sĩ có thể chỉ định làm xét nghiệm máu, xét nghiệm tổng phân tích nước tiểu hoặc xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân giúp bác sĩ có thể loại trừ được các nguyên nhân không liên quan. Từ đó, các kết quả xét nghiệm sẽ cung cấp thêm thông tin hỗ trợ bác sĩ đưa ra các chẩn đoán chính xác.

> Chẩn đoán hình ảnh

Các xét nghiệm hình ảnh như siêu âm, chụp X-quang, chụp CT-scan, chụp cộng hưởng từ được sử dụng để xem chi tiết tình trạng các cơ quan, mô và các cấu trúc khác trong bụng. Phương pháp này có thể giúp chẩn đoán khối u, viêm,… và những nguyên nhân có thể gây đau dạ dày khác.