Ợ HƠI

Ợ hơi (tên tiếng Anh: Belching) là quá trình sinh lý tự nhiên của cơ thể giúp giải phóng khí trong dạ dày ra ngoài qua đường miệng, tạo ra âm thanh ợ.

Khi ăn uống, hành động nhai, nuốt làm giãn cơ thực quản dưới, cùng với việc đưa không khí từ bên ngoài vào cơ thể, làm cho lượng khí dư tích tụ lại. Đến khi lượng khí đã tích tụ một lượng đủ lớn sẽ được đẩy ra ngoài cơ thể bằng hiện tượng ợ hơi.

Thông thường, tình trạng ợ hơi xuất hiện sau khi ăn quá no hoặc uống các loại nước có gas. Một số người còn có thói quen ợ hơi khi bụng không đầy hơi để giảm bớt cảm giác khó chịu ở bụng. Ợ hơi liên tục hay ợ hơi mạn tính có thể là triệu chứng của bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) hoặc tình trạng viêm niêm mạc dạ dày do nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (Hp hoặc H. pylori).

Ngoài ra, bị ợ hơi liên tục nhiều ngày liền có thể làm cho người bệnh cảm thấy khó chịu, chán ăn, ảnh hưởng đến sinh hoạt và đời sống. Nếu triệu chứng ợ hơi xuất hiện thường xuyên và liên tục, người bệnh nên đi khám tại cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị sớm, tránh biến chứng của những bệnh lý nguy hiểm.

> Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD)

Trào ngược dạ dày – thực quản là tình trạng cơ thắt thực quản dưới không đóng kín, dẫn đến dịch axit trào ngược trở lại gây kích thích niêm mạc thực quản. Khi ấy, người bị trào ngược dạ dày – thực quản có thể gặp các triệu chứng điển hình như ợ nóng, ợ trớ. Ngoài ra, các triệu chứng khác có thể gồm nuốt khó, nuốt đau, ợ hơi, đau thượng vị và buồn nôn.

Trào ngược dạ dày – thực quản nếu không được điều trị sớm, bệnh có thể dẫn đến biến chứng viêm – loét thực quản, hẹp thực quản, thực quản Barrett, thậm chí là ung thư thực quản.

Mời Cô Chú, Anh Chị tìm hiểu thêm về bệnh:

• Mẹo chữa trào ngược dạ dày tại nhà
• Trào ngược dạ dày – thực quản có nguy hiểm không?
• Triệu chứng trào ngược dạ dày – thực quản thường gặp

> Khó tiêu chức năng

Khó tiêu chức năng là thuật ngữ mô tả triệu chứng đầy hơi, khó tiêu và đau vùng thượng vị tái diễn mà không có nguyên nhân rõ ràng. Đây là một căn bệnh lành tính và thường gặp. Dấu hiệu đặc trưng của bệnh là đau thượng vị hoặc nóng rát thượng vị, ăn nhanh no. Ngoài ra, triệu chứng khác có thể bao gồm ợ hơi, đầy bụng và buồn nôn.

Đến nay, nguyên nhân gây ra khó tiêu chức năng vẫn chưa xác định được. Một số yếu tố liên quan như nhiễm khuẩn, lạm dụng thuốc điều trị (thuốc kháng sinh, thuốc kháng viêm không steroid,…), hút thuốc lá,… có thể dẫn đến khó tiêu chức năng.

Chứng khó tiêu chức năng gây đau và nóng rát dạ dày, ợ hơi, buồn nôn, nôn mửa sau khi ăn. (Ảnh minh họa sưu tầm).

> Viêm dạ dày

Viêm dạ dày là tình trạng niêm mạc dạ dày bị viêm, dẫn đến triệu chứng ợ hơi, ợ nóng, đau vùng thượng vị, khó tiêu, buồn nôn, nôn,… Bệnh thường do nhiễm vi khuẩn Hp, do lạm dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs), rối loạn tự miễn hoặc tiêu thụ quá nhiều rượu bia,…

Viêm dạ dày nếu không được chữa trị sớm có thể dẫn đến viêm dạ dày mạn tính, loét dạ dày, xuất huyết dạ dày làm tăng nguy cơ mắc ung thư dạ dày.

> Loét dạ dày – tá tràng

Loét dạ dày – tá tràng là hiện tượng vết loét phát triển trong dạ dày và hành tá tràng (đoạn đầu của tá tràng). Phần lớn tổn thương này đều là do vi khuẩn Hp hoặc việc lạm dụng nhóm thuốc kháng viêm không steroid làm phá hủy lớp chất nhầy bảo vệ, làm cho axit có thể tấn công vào niêm mạc gây ra ổ loét.

Loét dạ dày – tá tràng có thể dẫn đến triệu chứng đau thượng vị kéo dài. Cơn đau trầm trọng hơn sau khi ăn hoặc để bụng đói. Một số triệu chứng khác như ợ hơi, buồn nôn, nôn, tức ngực,…

Khi ổ loét phát triển lớn hơn, có thể dẫn đến xuất huyết dạ dày gây, khiến người bệnh có thể nôn ra máu, đi ngoài phân đen và suy nhược cơ thể. Ngoài ra, ổ loét ở môn vị hoặc hành tá tràng có thể cản trở quá trình vận chuyển thức ăn qua hệ tiêu hóa, làm cho bệnh nhân chán ăn và sụt cân.

Nghiêm trọng hơn, nhiều nghiên cứu đã cho thấy ổ loét ở vị trí dạ dày có liên hệ trực tiếp với sự hình thành ung thư dạ dày.

Xem thêm > Triệu chứng viêm loét dạ dày những điều cần lưu ý

> Nhiễm khuẩn Hp

Nhiễm khuẩn Hp là hiện tượng vi khuẩn Hp xâm nhập, phát triển trong dạ dày và làm tổn thương lớp nhầy trên bề mặt niêm mạc dạ dày. Hầu hết người nhiễm vi khuẩn Hp đều không biểu hiện bất kỳ triệu chứng nào. Chỉ khi vi khuẩn Hp đã tác động đến dạ dày gây viêm và loét dạ dày – tá tràng mới gây ra các triệu chứng như đau thượng vị, ợ hơi, ợ nóng, buồn nôn, nôn, chán ăn,….

Nhiễm khuẩn Hp nếu không điều trị sớm có thể gây biến chứng như loét dạ dày – tá tràng, thủng dạ dày hoặc ung thư dạ dày (Ảnh minh họa sưu tầm).

Ợ hơi thường đi kèm với các triệu chứng khác phụ thuộc vào bệnh lý, mức độ ảnh hưởng, rối loạn hoặc tình trạng của các cơ quan gây ra.

Bên cạnh đó, nguyên nhân gây ra triệu chứng ợ hơi không chỉ đến từ đường tiêu hóa mà còn liên quan đến cơ quan khác của cơ thể. Một số triệu chứng đi kèm ợ hơi phổ biến, bao gồm:

• Chướng bụng, đầy hơi hoặc căng tức bụng.
• Thay đổi thói quen đi tiêu.
• Táo bón, tiêu chảy kéo dài.
• Ợ nóng.
• Buồn nôn, đôi khi xuất hiện nôn ói.
• Tâm trạng lo lắng, căng thẳng.

Đa phần triệu chứng trên đây có thể kéo dài 2 – 3 ngày hoặc lâu hơn. Nếu người bệnh sử dụng thuốc kê đơn tại nhà sau 2 ngày mà vẫn không hết thì đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Tiêu chảy, táo bón kéo dài là các triệu chứng đi kèm ợ hơi thường gặp (Ảnh minh họa sưu tầm).

Hiện tượng ợ hơi phát hiện càng muộn thì càng khiến công tác điều trị gặp nhiều khó khăn. Vì thế, khi triệu chứng ợ hơi xuất hiện liên tục (khoảng 30 lần một ngày) và đi kèm triệu chứng nguy hiểm khác, người bệnh cần thăm khám ngay tại bệnh viện hoặc phòng khám nội soi dạ dày. 

Sau đây là các triệu chứng cho thấy bệnh nhân nên sớm đi khám với Bác sĩ: 

• Tiêu chảy. 
• Đau bụng dữ dội, kéo dài hoặc đau quặn bụng.
• Nôn ra máu hoặc đi ngoài ra máu. 
• Cân nặng thay đổi đột ngột. 
• Đau ngực, tức ngực, tim đập nhanh và mạnh.
• Chán ăn hoặc ăn nhanh no. 
• Sốt, nhiệt độ cao hơn 38ºC
• Gặp trở ngại về hô hấp như thở gấp, thở khò khè, nghẹt thở, thở không được…
• Ợ hơi liên tục và khó thở.

Các triệu chứng trên đây có thể báo hiệu mức độ các bệnh lý tiêu hóa (viêm, loét, ung thư…) đã phát triển nghiêm trọng và nguy hiểm. Vì vậy, người bệnh nên đi khám với Bác sĩ để được chẩn đoán và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

• Cô Bác, Anh Chị xuất hiện tình trạng ợ hơi bao lâu rồi? Triệu chứng có trở nên thường xuyên, liên tục và tệ hơn không?
• Cô Bác, Anh Chị có cảm thấy khó chịu hoặc bệnh lý tiến triển nặng khi sử dụng các loại thực phẩm hoặc đồ uống nào không?
• Cô Bác, Anh Chị có gặp phải các triệu chứng đi kèm như buồn nôn, đầy bụng, chướng bụng, ợ nóng,… hay không?
• Cô Bác, Anh Chị liệu có từng mắc các bệnh trào ngược dạ dày – thực quản, các bệnh tâm thần hay đang dùng thuốc điều trị bệnh lý nào khác không?Triệu chứng ợ hơi có xuất hiện khi Cô Bác, Anh Chị đang ngủ không?

Xét nghiệm

Các phương pháp xét nghiệm giúp tìm ra nguyên nhân dẫn đến ợ hơi là:

• Xét nghiệm vi khuẩn Hp bằng hơi thở (Urea Breath Test): Được sử dụng phổ biến do không sử dụng kỹ thuật xâm lấn, có 2 loại test là dạng bóng và dạng thẻ. Test hơi thở cho kết quả chính xác, nhanh chóng và thường xuyên được Bác sĩ sử dụng trên mọi đối tượng.
• Xét nghiệm phân: Xét nghiệm phân với 2 mục đích là tìm kiếm dấu hiệu nhiễm vi khuẩn, virus, ký sinh trùng hoặc dấu hiệu máu ẩn trong phân để phân biệt các loại bệnh lý tiêu hóa.
• Xét nghiệm máu: Giúp phát hiện kháng thể chống lại vi khuẩn Hp.
• Xét nghiệm nhân trắc thực quản: Đây là xét nghiệm ngoại trú giúp xác định các vấn đề với chuyển động và áp lực bên trong thực quản, dẫn đến triệu chứng ợ hơi. Bác sĩ sẽ đưa một ống mỏng vào thực quản, các cảm biến trên ống sẽ đo áp lực trong thực quản và đo sự co giãn cơ bắp trong khi nuốt.

Chẩn đoán hình ảnh

Phương pháp chẩn đoán hình ảnh giúp xác định nguyên nhân ợ hơi liên tục là:

• Chụp thực quản – dạ dày bằng chất cản quang: Thường dùng để đánh giá biến chứng liên quan đến trào ngược dạ dày – thực quản như loét, hẹp dạ dày, chứng khó nuốt sau phẫu thuật.
• Siêu âm vùng chậu: Đối với phụ nữ trung niên hoặc lớn tuổi xuất hiện các triệu chứng chướng bụng đi kèm nên siêu âm vùng chậu để phát hiện các dấu hiệu bất thường và loại trừ ung thư buồng trứng.

Nội soi tiêu hóa

Nội soi tiêu hóa là phương pháp nội soi toàn bộ ống tiêu hóa được chỉ định khi Cô Bác, Anh Chị xuất hiện các triệu chứng khác đi kèm với ợ hơi như đau bụng, thay đổi thói quen đi tiêu, máu ẩn trong phân, táo bón, tiêu chảy. Thông thường, Bác sĩ thực hiện nội soi ống tiêu hóa trên (bao gồm nội soi thực quản và nội soi dạ dày) để quan sát và xác định vị trí viêm hoặc loét thực quản – dạ dày do vi khuẩn Hp, trào ngược axit gây ra.

Với trang thiết bị hiện đại, ống nội soi mềm còn có khả năng phóng đại trên 500 lần, giúp Bác sĩ không chỉ đánh giá chính xác tình trạng viêm và loét dạ dày – tá tràng, mà còn đánh giá được mức độ của triệu chứng, vị trí tổn thương và đưa ra phán đoán về diễn tiến của bệnh cũng như phương pháp điều trị ợ hơi phù hợp nhất.

Quá trình nội soi tiêu hóa với đội ngũ Bác sĩ giỏi, giàu kinh nghiệm tại endoclinic.vn (Ảnh Facebook: Endo Clinic).

Điều trị ợ hơi bệnh lý

Do ợ hơi xuất phát từ nhiều bệnh lý và mỗi bệnh lý có phương pháp điều trị khác nhau, bệnh nhân nên đi gặp Bác sĩ có chuyên môn để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.

Điều trị ợ hơi sinh lý

Người bệnh có thể áp dụng một số cách trị ợ hơi liên tục để loại bỏ khí dư ra khỏi dạ dày, giúp cơ thể cảm thấy thoải mái và dễ chịu hơn như điều chỉnh thói quen sinh hoạt, bổ sung các loại thực phẩm hỗ trợ điều trị ợ hơi cũng như hạn chế nhóm thực phẩm gây hại, khiến tình trạng ợ hơi trở nên trầm trọng hơn.

Điều chỉnh thói quen sinh hoạt

Thay đổi chế độ sinh hoạt hằng ngày cũng là một cách hỗ trợ giảm triệu chứng ợ hơi và giúp người bệnh cảm thấy thoải mái hơn.

Sau đây là một vài lưu ý về chế độ ăn uống, nghỉ ngơi và sinh hoạt khoa học:

• Ăn chậm, nhai kỹ, tránh ăn uống nhanh chóng, ăn đúng bữa, không ăn quá no hoặc để bụng quá đói.
• Trong quá trình ăn nên hạn chế nói chuyện, để tránh không khí đi vào dạ dày quá nhiều dẫn đến hiện tượng ợ hơi.
• Khi ăn xong, tránh nằm hay ngồi im một chỗ. Hãy đi lại nhẹ nhàng để đẩy nhanh tốc độ tiêu hóa.
• Không nên mặc những đồ quá bó hay chật gây áp lực lên phần bụng.
• Thường xuyên vận động, luyện tập thể dục thể thao.
• Tạo môi trường sống thoải mái, tinh thần tích cực bằng cách đọc sách, nghe nhạc, trò chuyện cùng với bạn bè và người thân.

Bổ sung các loại thực phẩm hỗ trợ điều trị ợ hơi

Đối với những người hay bị ợ hơi, Cô Bác, Anh Chị nên bổ sung các loại thực phẩm chứa nhiều chất xơ giúp hỗ trợ quá trình tiêu hóa.

Một số thực phẩm Bác sĩ khuyến cáo người bị ợ hơi nhiều nên ăn như:

• Rau xanh: Chứa nhiều chất xơ hỗ trợ tiêu hóa, cân bằng dinh dưỡng và nâng cao hệ miễn dịch.
• Chuối: Trong chuối có natri hỗ trợ giảm tình trạng chướng bụng gây ợ hơi.
• Gừng: Bổ sung thêm gừng vào món ăn hoặc uống trà gừng góp phần hỗ trợ hệ tiêu hóa.
• Sữa chua: Chứa nhiều enzyme và lợi khuẩn có ích cho hệ tiêu hóa, giúp ngăn ngừa bị ợ hơi và khó tiêu.
• Nước chanh nóng: Uống 1 ly nước chanh nóng sau bữa ăn hỗ trợ giảm cảm giác khó chịu do đầy bụng.

Người bị ợ hơi nhiều, thường xuyên nên bổ sung thực phẩm giàu chất xơ trong chế độ ăn để hỗ trợ hoạt động tiêu hóa tốt hơn (Ảnh sưu tầm minh họa).

Người bị ợ hơi nên kiêng ăn gì?

Đối với người bị ợ hơi nên kiêng ăn các loại thực phẩm sau:

• Các loại đậu: Đậu chứa nhiều raffinose gây khó khăn trong việc tiêu hóa.
• Sữa và các sản phẩm làm từ sữa: Nếu bạn mắc chứng không dung nạp Lactose, hãy dừng việc sử dụng sữa cũng như sản phẩm từ sữa để chấm dứt tình trạng ợ hơi.
• Đồ uống có gas: Đồ uống có gas tạo ra khí trong bụng khiến người bệnh không ngừng bị ợ hơi liên tục sau khi uống.
• Kẹo cao su: Nhai kẹo cao su thường xuyên khiến cơ thể nuốt phải nhiều không khí dư thừa, tăng tình trạng đầy hơi.
• Đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ: Những món ăn này khiến tình trạng đầy bụng, ợ hơi ngày càng nghiêm trọng hơn.
• Thuốc lá: Sử dụng nhiều thuốc lá chính là nguyên nhân ợ hơi cũng như các bệnh lý nguy hiểm về phổi.

Nếu người bệnh đã áp dụng một số phương pháp tại nhà để điều trị chứng ợ hơi mà không hiệu quả thì hãy đến thăm khám tại các bác sĩ chuyên môn và uy tín để được chẩn đoán và chữa trị phù hợp.