FT4 là gì?
Khi nồng độ hormon giáp trong dòng tuần hoàn giảm xuống hay khi cơ thể phải đương đầu với tình trạng stress, vùng hạ đồi bị kích thích để giải phóng ra TRH. TRH sẽ kích thích thuỳ trước tuyến yên tiết ra TSH. Sau đó, TSH kích thích tuyến giáp sản xuất và giải phóng T3 (triiodothyroxin) và T4 (thyroxin). Như vậy, thyroxin lưu hành có nguồn gốc duy nhất từ tuyến giáp bài tiết và quá trình này phụ thuộc vào TSH của tuyến yên.
Trong máu, T4 lưu hành dưới hai thể:
- Thể tự do, có hoạt tính sinh học chiếm 0,02% T4 toàn phần
- Thể liên kết với protein không có hoạt tính sinh học, chiếm 99,98% T4 toàn phần. Các protein vận chuyển hormon tuyến giáp bao gồm TBG (50%), TBPA (Thyroxin Binding PreAlbumin) và albumin
Nồng độ T4 tự do (FT4) và T4 toàn phần được định lượng bằng phương pháp miễn dịch phóng xạ
Mục đích và chỉ định xét nghiệm FT4
Xét nghiệm được chỉ định để chẩn đoán các tình trạng cường giáp và suy giáp, nhất là khi nồng độ globulin mang thyroxin (TBG) bình thường.
Những triệu chứng thường gặp của các bệnh lý tuyến giáp
- Bướu cổ/sưng to vùng trước cổ
- Thay đổi tóc và da
- Rối loạn kinh nguyệt, khó có con
- Giảm ham muốn tình dục
- Rối loạn mỡ máu
- Triệu chứng tiêu hóa (dễ tiêu chảy hoặc đau dạ dày/táo bón)
- Nhịp tim nhanh (cường giáp) hoặc chậm (suy giáp)
- Thay đổi tính tình
- Trầm cảm lo âu
- Mệt mỏi
- Thay đổi trọng lượng cơ thể
Yêu cầu khi đi xét nghiệm FT4
- Xét nghiệm được tiến hành trên huyết thanh hoặc huyết tương chống đông heparin.
- Bệnh nhân không cần nhịn ăn trước khi lấy máu xét nghiệm.
- Nếu có thể, khuyến cáo bệnh nhân ngưng dùng các thuốc có thể gây ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.
Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm FT4
- Sử dụng chất đồng vị phóng xạ trong vòng 1 tuần
- Các thuốc làm tăng nồng độ FT4: amiodaron, androgen, carbamazepin, corticosteroid, danazol, estrogen, furosemid, heparin, thuốc ngừa thai uống, phenytoin, propanolol, thuốc cản quang, tamoxifen, thyroxin, acid valproic
- Các thuốc làm giảm nồng độ FT4: steroid chuyển hoá, estrogen, carbamazepin, corticosteroid, cytomel, lithium, phenytoin, ranitidin
Giá trị bình thường của FT4
8,6 – 17,9 ng/L hay 11 – 23 pmol/L
Giảm nồng độ FT4 khi nào?
Nguyên nhân chính thường gặp là:
- Nhiễm amyloid
- Bướu cổ đơn thuần
- Viêm giáp Hashimoto
- Nhiễm thiết huyết tố
- Suy giáp
- Xơ cứng bì
Tăng nồng độ FT4 khi nào?
Nguyên nhân chính thường gặp là:
- Bệnh Hashimoto giai đoạn sớm
- Sản xuất T4 lạc chỗ
- Cường giáp:
- Bệnh nhiễm độc giáp Basedow
- Cường giáp do i-ốt gây nên
- Viêm tuyến giáp
- Bướu đa nhân độc của tuyến giáp
◊ TÀI LIỆU THAM KHẢO:
- Các xét nghiệm thường quy áp dụng trong thực hành lâm sàng 2013, PGS.TS. Nguyễn Đạt Anh – DSCKII. Nguyễn Thị Hương.
